پس از نام و یاد خدای بزرگ و مهربان، یک سلام گرم و صمیمی به همه شما خوانندگان خوب کولهپشتی. امیدواریم در این روزهای پایانی دومین ماه بهار، سالم و شاد خودتان را برای امتحانات خرداد آماده کرده باشید.
دوستان عزیز! اگر نگاهی به تقویم بیندازید، متوجه خواهید شد که امروز علاوه بر روز بزرگداشت حکیم عمر خیام نیشابوری، فیلسوف، ریاضیدان، ستارهشناس و شاعر نامآشنای کشورمان، روزجهانی موزه هم نامگذاری شده است.
همه ما میدانیم که موزهها اگرچه در ظاهر، محل نگهداری اشیای ارزشمند، کمیاب و قدیمی است، اما در حقیقت، موزهها فرزندان تاریخ، هنر و فرهنگ ما هستند که هریک از اشیا و وسایل آن، برای خود داستانی شنیدنی دارد.
خوب است بدانید کلمه موزه از واژه موزیوم- پرستشگاه- یونانی گرفته شده است، زیرا یونانیهای قدیم در پرستشگاههای خود اشیای باارزشی قرار میدادند. عمر قدیمیترین موزه دنیا به ۳۵۰ سال قبل از میلاد مسیح میرسد.
در سال ۱۹۲۵ وقتی باستانشناس انگلیسی، لئونارد وولی، در «اور» کاوش میکرد، یک مجموعه عجیب و غریب از اشیایی را متعلق به منطقه بینالنهرین کشف کرد که به صورت منظم برچسبگذاری شده بودند.
در نتیجه او اولین موزه جهان را که متعلق به دختر پادشاه سلسله کلدانی بابل یعنی نبینیدوس بود، کشف کرد.
باید گفت: اولین موزههای دنیا هیچ هدف خاصی نداشتند و فقط مکان و پرستشگاه بودند، اما کمکم موزهها به محلی برای توریستها و انتقال فرهنگ و هنر و جایی برای نگهداری میراث ارزشمند هر کشور تبدیل شدند.
اوج هنری در موزهداری جهان را میتوان در «موزه لوور پاریس» دید که در ابتدا یکی از کاخهای سلطنتی فرانسه بود، اما پس از انقلاب فرانسه این کاخ با آثارش به مردم فرانسه اهدا شد و در سال ۱۷۹۳ میلادی تبدیل به موزه ملی فرانسه شد.
خوب است بدانید بخش بزرگی از آثار این موزه به «هنر اسلامی» اختصاص دارد که این اشیا را دولت فرانسه برای غنی کردن موزه از کشورهای مشرقزمین گردآوری کرده است.
در سال ۱۸۸۹ باستانشناس فرانسوی - «دمورگان» - به ایران آمد و امتیاز حفاری در ایران را از ناصرالدین شاه گرفت. در این مدت، بیشتر اشیای تاریخی و منحصر به فرد مانند «لوح قانون حمورابی» را به موزه کشورش برد.
تاریخ موزهداری در ایران به دوران ناصری میرسد. در سال ۱۲۴۹ ش. ناصرالدینشاه پس از سفر به اروپا و دیدار از موزههای مختلف و به تقلید از آنها دستور داد که گوشهای از کاخ گلستان را به شکل موزه درست کنند.
البته این موزه مختص شاه و اطرافیانش بود. این موزه پس از مدتی از بین رفت و جواهرات آن به خزانه بانک ملی و سلاحهای موجود در آن، به موزهی دانشکده افسری سپرده شد.
در دورهی مشروطه، به دستور وزیر معارف (صنیعالدوله)، دایرهای به نام ادارهی عتیقات بین سالهای (۱۲۹۵- ۱۲۹۷ش) به وجود آمد که کارش سروسامان دادن به وضع نابسامان حفاریهای غیر مجاز بود.
این موزه، در برگیرندهی اشیای عتیقه، کاشی، سفال، سکه و سلاح بود که به عنوان اولین گام مؤثر در تاریخ موزهداری ایران به شمار میرود.
بیشترین جلوهی تاریخ موزهداری ایران را، در موزهی ایران باستان باید جستوجو کرد. این موزه، با ۲ هزار و ۷۴۴ متر زیربنا، بهدلیل قدمت اشیاء در زمرهی یکی از موزههای مادر دنیا محسوب میشود که در سال ۱۳۱۶ش. افتتاح شد.